Over de mens als beest

'Tjielp Tjielp – De literaire zoo' was het motto van de boekenweek 2009. Ik ben echt heel erg benieuwd wat er bij u op het nachtkastje ligt. Of u ook een boek gekocht heeft waarin een dier centraal staat. En of u voor dat piepkleine prijsje gelijk het boekje van Midas Dekkers hebt meegenomen? Tjonge zeg, die haalt wel heel veel overhoop in 60 pagina's. Maar ja zo gaat dat in de journalistieke wereld: als het over dieren gaat wordt Midas ten tonele gevoerd. Mij hebben ze niet gevraagd. Een hond, die al bijna vijf jaar columns schrijft in een wijkkrant is kennelijk niet interessant genoeg. Die eer gaat weer naar mensen, die denken dat ze alles van dieren afweten en daarover wat te zeggen hebben.

Misschien maak ik meer kans als ik zelf een boek ga schrijven. Ik heb al een thema. Ik ga schrijven over het beestachtige in mensen, over hun inconsequente gedrag en waanzinnige experimenten. Begin maart ben ik op dit idee gekomen. Het was al laat en lag samen met baasje op de bank. Baasje zapte nog even door en belandde in een documentaire op National Geographic over de eerste en enige hoofdtransplantatie ooit verricht.

 Het verhaal begint in Rusland (1940). Op film is vastgelegd een experiment met het hoofd van een hond. Kunstmatig wordt zuurstofrijk bloed door de hersens gepompt. Het lijkt alsof we het boek van Alice in Wonderland zijn binnengestapt en wel in de scene van de langzaam verdwijnende kater waar alleen nog een grijns van overblijft. Het hoofd van de hond kijkt, hoort, likt zijn lippen af en leeft in die toestand nog zes uur voort. 



Deze kennis brengt andere wetenschappers; een Rus en een Amerikaan; beide Tweede Wereldoorlog veteranen, op het idee dat een hoofd te transplanteren moet zijn. De Rus: Vladimir Demikhov, zet in 1954 het hoofd van een puppy in de nek van een volwassen hond en creëert een tweehoofdige hond. 

De Amerikaan: Robert White, een neurochirurg, wil dit huzarenstukje overtreffen en doet met behulp twee resusaapjes een hoofdtransplantatie. Een team van artsen zet het hoofdje van aapje A op het lichaam van aapje B of omgekeerd. De professor toont na gedane arbeid trots zijn werk: een bij bewustzijn gekomen apenhoofdje verbonden aan een verlamd lichaam. De oogjes kijken angstig rond, het heeft dorst en krijgt wat drinken. 



Zowel Demikhov als White zijn overtuigd van de belangrijkheid van hun werk voor de wetenschap en de mensheid. Baasje en ik horen het verbijsterd aan. Het klinkt alsof ze het wonder van de schepping hebben overtroffen. Uit niets blijkt dat ze begrijpen wat ze in werkelijkheid hebben gedaan. Wat wij zojuist met eigen ogen hebben gezien: de vernietiging van prachtige, gezond geschapen en goed functionerende dieren. Slechts een grijns blijft over.

Het motto van de boekenweek 2010 is 'Tjoek Tjoek' als dank aan de Nederlandse Spoorwegen die de grootste sponsors van het heugelijk gebeuren zijn. Ik ben blij. Laat mensen maar met treintjes spelen, dat is beter voor ons: de dieren.

Woef! Jip

Voor wie er wat van zien wil: hier een link.

Verscheen eerder in de VoordorpVooruit  april 2009